BoerenNatuur waardeert het dat er actief wordt gezocht naar een structurele oplossing voor de grote uitdagingen rondom grondgebondenheid in de landbouw, maar signaleert tegelijkertijd dat het huidige voorstel nog veel haken en ogen heeft. Onze zorgen richten zich vooral op de mogelijke gevolgen voor het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Het ANLb is dé regeling waarmee boeren en andere grondeigenaren via de collectieven afspraken maken over het uitvoeren van natuur- en landschapsbeheer. Het wetsvoorstel grondgebondenheid en verantwoorde mestafzet raakt hier direct aan, omdat het wordt gefinancierd uit dezelfde GLB-middelen en is gebaseerd op andere juridische grondslagen dan het ANLb. Daardoor ontstaat het risico dat middelen en ruimte die nu beschikbaar zijn voor het ANLb, verschuiven naar een nieuw stelsel. Dat zou betekenen dat het ANLb verdrongen of verzwakt wordt, terwijl dat juist een bewezen en goed functionerend instrument is voor collectieve, gebiedsgerichte samenwerking aan de natuur- en landschapsdoelen in het agrarisch gebied.
Onze aandachtspunten
In onze zienswijze brengen wij onder meer het volgende naar voren:
- de voorgestelde vergoedingen zijn niet realistisch en onvoldoende onderbouwd. Boeren zouden volgens het wetsvoorstel bedragen krijgen die niet concurrerend zijn. Zonder een goede onderbouwing valt ook niet te beoordelen of het voorstel uitvoerbaar is;
- de juridische basis wijkt af van het ANLb. Het wetsvoorstel leunt op andere Europese regels dan het ANLb. Daardoor lijkt het alsof het ANLb deels wordt vervangen, terwijl dat juist een goed lopend instrument is;
- onduidelijkheid over wat ‘maatschappelijke landbouw’ inhoudt. Het blijft onduidelijk wat precies bedoeld wordt met deze term en hoe de aan te wijzen gebieden voor maatschappelijke landbouw, waar ook gebieden met ANLb onder worden geschaard, bijdragen aan Europese natuur- en milieudoelen;
- risico op benadeling van extensieve bedrijven. Boeren die al jarenlang met een lage veebezetting werken, krijgen mogelijk minder voordeel dan bedrijven die nu nog moeten omschakelen;
- te korte termijn voor provincies. Provincies krijgen slechts één jaar om gebieden aan te wijzen. Dat is onrealistisch en kan botsen met bestaande meerjarige contracten binnen het ANLb;
- gebrek aan monitoring. Er ontbreken duidelijke indicatoren en een evaluatiekader om te meten of de beoogde doelen ook echt worden gehaald;
- onvoldoende randvoorwaarden. Boeren hebben concurrerende vergoedingen en langjarige zekerheid nodig om hun bedrijfsvoering aan te passen. In de huidige vorm voorziet het wetsvoorstel daar niet in.
Conclusie
Onze conclusie is dat de meerwaarde van dit wetsvoorstel staat of valt met het realiseren van de juiste randvoorwaarden. BoerenNatuur pleit ervoor om voort te bouwen op bestaande regelingen – zoals de eco-regeling en het ANLb – en deze te versterken. Alleen dan kan de kracht van de collectieve, gebiedsgerichte aanpak optimaal worden benut om natuur en landschap in het agrarisch gebied te versterken.
Overleg met NSC
Omdat onze aandachtspunten fundamenteel zijn, hebben wij ook actief contact gezocht met NSC en ChristenUnie. NSC, als initiatiefnemer van het wetsvoorstel, nodigde ons vorige week uit voor een gesprek. Daar gaven zij aan dat het absoluut niet hun bedoeling is om het ANLb te vervangen. Integendeel: zij zien het belang ervan en willen het juist benutten. Ze erkenden dat de details van het wetsvoorstel nog niet goed genoeg zijn uitgewerkt. Via de consultatie hopen zij voldoende input op te halen om het wetsvoorstel te verbeteren.