‘Ik ben stronttrots op wat we bereikt hebben in het landschap’
Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) bestaat tien jaar!
Op 20 april 2012, nu precies tien jaar geleden, was de officiële opening van de Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) met de kersverse voorzitter Dick Looman. Reden om eens met hem terug te blikken op tien jaar VALA.
Dick Looman
‘Ik weet het nog goed. We hadden Benny Jolink uitgenodigd om samen met gedeputeerde Jan Jacob van Dijk de opening te doen’, herinnert Dick Looman (50) zich, ‘maar hij was de tijd vergeten toen hij in bad zat. Dus kwam hij te laat. Typisch Benny. We zijn gewoon van start gegaan’, vertelt de nuchtere Achterhoeker.
Boeren en landschapsbeheer gaan samen
Dick: ‘De VALA was niet mijn eerste omvangrijke bestuursfunctie, ik was al bestuurlijk actief bij ’t Onderholt. Samen met de andere Achterhoekse agrarische natuurverenigingen hadden we al een poos samengewerkt. Het was tijd om een naam aan deze samenwerking te geven. We vonden het destijds belangrijk om te laten zien dat boeren en landschapsbeheer goed samengaan. Het prachtige coulisselandschap, de vele kleine landschapselementen, bosjes, singels, kikkerpoelen, hakhout of knotrijbomen. Zo’n mooi gebied mooi houden of nog mooier maken, dat moet je samen oppakken.’
Agrarisch natuurbeheer weer in de belangstelling
De VALA bestaat nu tien jaar. Ze zijn inmiddels een volwaardige gesprekspartner over alles wat in het landelijk gebied omgaat. ‘We hebben een agrarische kijk op de dingen en niet alleen een ecologische. Ook houden we ons afzijdig van belangenbehartiging, want we zijn geen LTO. Er is in die tien jaar veel gebeurd aan het beheer van landschapselementen. Er is ook een grotere waardering voor natuur- en landschapselementen gekomen. De tijd speelt daarin een positieve rol. Biodiversiteit kwam hoger op de agenda en organisaties als Friesland Campina met PlanetProof droegen daaraan bij. De belangstelling voor agrarisch natuurbeheer is weer terug bij de boeren. In het verleden was het redelijk bureaucratisch. Boeren die meededen aan agrarisch natuurbeheer kregen extra controles als ‘beloning’ en in het ergste geval korting op de toeslagrechten. Toen was de animo gauw weg. Bovendien waren de pakketten niet altijd even praktisch. Je kon destijds bijvoorbeeld met subsidie een kikkerpoel maken op een heuvel waar nooit water in zou komen en dan kon je er bij wijze van spreken ook nog een ooievaarsnest naast gesubsidieerd krijgen. Tegenwoordig zitten we met de boeren aan de keukentafel en kijken we samen met deskundige mensen naar waar de kikkerpoel het meeste kans van slagen heeft’, vertelt de voorzitter.
Organisatie blijft groeien
Op de vraag waar staat de VALA over tien jaar komt er een grote glimlach op Dicks gezicht: ‘Als je me dat tien jaar geleden had gevraagd dan had ik niet kunnen bevroeden waar we nu zouden staan. Het doel van de VALA is niet dat de organisatie groter wordt, maar dat gaat wel gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan de Ekodiensten die er vanuit het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) aan zitten te komen. We zijn een organisatie met leden met grond in een bepaalde regio. In ons werkgebied de Achterhoek zijn alleen al 1.000 melk leverende bedrijven en daarnaast nog varkenshouders, akkerbouwers, pluimveehouders, etc. Steeds vaker zal via een geïntegreerde benadering van water, bodem en lucht op basis van complete bedrijfsplannen zaken met bijbehorende schouw geregeld gaan worden. VALA kan daarbij een rol in spelen; daardoor zal de organisatie groeien en meer taken krijgen. Nu draait het om stikstof. Over vijf jaar ligt er wel weer een nieuw thema. Vanuit de samenleving komen er vragen die een claim leggen op het landelijk gebied. En kijk naar de actualiteit van nu. Wat gaan we doen met onze afhankelijkheid van het buitenland? Gaan we bijvoorbeeld meer graan telen?’
Voor wat hoort wat
De VALA is inmiddels een volwassen organisatie, die professioneel werkt. ‘De laatste jaren hebben we een professionaliseringsslag gemaakt; er worden lijnen uitgezet en de kwaliteit kreeg een impuls. De VALA heeft inmiddels tien medewerkers in dienst; daar zijn risico’s mee gemoeid en dat vraagt om personeelsbeleid. We houden de overhead zo laag mogelijk. Er moet zoveel mogelijk geld naar het landschap, maar het gaat er niet om dat er zoveel mogelijk geld naar de boeren gaat. We krijgen de verantwoordelijkheid om een hele zak geld weg zetten. Dan willen we ook resultaten zien. Zo krijgen de deelnemers aan de regeling voor hakhout pas uitbetaald nadat ze het beheer naar behoren hebben uitgevoerd. Dat hebben we als VALA zo afgesproken. Verder ontzorgen we onze leden zoveel mogelijk op administratief gebied en zorgen we ervoor dat de kennis van landschapsbeheer via de gebiedscoördinatoren bij onze leden terecht komt.’
Vanuit ideologie, maar met hetzelfde doel
Vergeleken met nu is de werkorganisatie een totaal andere dan tien jaar geleden. ‘Toen huurden we mensen in. Yvette Ruesen heeft daar als manager/projectleider veel structuur en organisatiekracht ingestopt. Dat pionieren vond ik prachtig. Ik zie nog wel een rol voor mij in de omschakeling met betrekking tot het GLB. Ik wil daar nog een keer mijn ziel en zaligheid in leggen, maar dan is het tijd voor iets anders. Ik ben trots op de werkorganisatie en mijn medebestuursleden. We werken allemaal van onze eigenheid, veelal vanuit ideologie, aan hetzelfde doel. Altijd zit er een economische gedachte achter en staat het bedrijf van de boer voorop. Persoonlijk heeft het voorzitterschap mij altijd een volle agenda en ook een enorm netwerk gebracht. Daarnaast ook persoonlijke groei en mensenkennis. En ach, dan blijft er op het bedrijf wel eens iets liggen. Daarnaast was de onbetrouwbare overheid ook wel eens lastig: laat, te laat, helemaal niet. Als ik aan tien jaar VALA denk, dan ben ik stronttrots op wat we bereikt hebben in het landschap. Dat is niet alleen aan de medewerkers of bestuurders van de VALA te danken, maar vooral ook aan onze leden’, benadrukt de voorzitter.
