€500 miljoen extra voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer als win-win voor boer én natuur

BoerenNatuur is blij dat er een coalitieakkoord is, want daarmee ontstaat er meer duidelijkheid over de koers van de nieuwe regering. Onderdeel van die koers is dat ze structureel €500 miljoen per jaar wil uitgeven aan agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Daarmee maken ze duidelijk dat ze inzetten op het vergroten van de beweging van boeren die landbouw en natuur willen verbinden. Dit biedt volgens ons ook dé kans om voor boeren een groen verdienmodel te realiseren. Hierdoor wordt het voor boeren mogelijk om én voedsel te produceren én goed te zorgen voor belangrijke natuur- en landschapswaarden die onze Nederlandse identiteit bepalen. Ons land bestaat voor een groot deel uit cultuurlandschappen: weilanden en akkers in combinatie met sloten en bomenrijen. Om boeren in staat te stellen deze landschappen te behouden en te beheren is structureel meer budget nodig. Dat komt er nu.

Blij met erkenning

BoerenNatuur is de landelijke vereniging van 40 agrarische collectieven die samen met circa 12.000 deelnemers, voornamelijk boeren, en vele honderden vrijwilligers, het agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb) in Nederland uitvoeren. Op dit moment is het totale budget €120 miljoen per jaar. De structurele jaarlijkse verhoging in het regeerakkoord naar €500 miljoen is dus een verviervoudiging van het budget. Deze forse verhoging is een mooie erkenning voor boeren die zelf het voortouw nemen in het beheer van natuur en landschap, ondersteund met de kennis en deskundigheid van onze collectieven. Het ANLb biedt veel kansen om belangrijke maatschappelijke opgaven op het vlak van natuur en landschap te realiseren. De forse verhoging van het ANLb-budget maakt het mogelijk voor boeren om deze opgaven te realiseren met behoud van een financieel duurzaam verdienmodel. Een groot deel van de agrarische collectieven heeft momenteel wachtlijsten; de animo van boeren om mee(r) aan natuur- en landschapsbeheer te doen is er dus zeker.

Randvoorwaarden voor een effectief ANLb dat ook een groen verdienmodel is voor boeren

BoerenNatuur denkt graag mee met de nieuwe Minister van Landbouw, Voedselzekerheid, Visserij en Natuur over de verdere uitwerking en concretisering van de jaarlijkse €500 miljoen voor het ANLb. Op basis van onze praktische ervaringen zien we de volgende randvoorwaarden waar we samen aan moeten werken om uitbreiding tot een succes te maken:

1. concurrerende vergoedingen: het beheer van natuur en landschap moet concurrerend worden ten opzichte van reguliere agrarische productie. Daarvoor is een ‘plus’ op de vergoeding nodig;
2. een bedrijfstoeslag voor bedrijven die fors inzetten op ANLb: een groter aandeel zwaar beheer op bedrijfsniveau (> 20%) vergt structurele aanpassingen in de bedrijfsvoering; daar is een bedrijfstoeslag voor nodig;
3. langjarige contracten: structurele aanpassingen van de bedrijfsvoering vereisen langjarige contracten (20 jaar en langer), omdat boeren langjarige zekerheid nodig hebben om de benodigde bedrijfsveranderingen succesvol door te kunnen voeren;
4. monitoring van habitatkwaliteit en niet alleen van soorten: de focus van de monitoring moet komen te liggen op de habitatkwaliteit van leefgebieden, want daar hebben onze deelnemers directe invloed op;
5. goede afstemming van beleid: een goede afstemming tussen alle relevante beleidsregelingen is cruciaal. We hebben regelingen nodig die elkaar versterken i.p.v. beconcurreren, zodat boeren gestimuleerd worden om deel te nemen. Dat laatste is een complexe puzzel, mede gezien de vele interacties met andere regelingen, zoals het mestbeleid, de conditionaliteiten van het GLB en de eco-regeling;
6. voldoende flankerend beleid: het ANLb moet versterkt worden met flankerend beleid, zoals:
   • meer structurele en gebiedsbrede aanpassingen in het waterbeheer;
   • actief predatiebeheer;
   • verruiming van de inzet van grondinstrumentarium voor het versterken van de leefgebieden van het ANLb; en
   • het versterken van gebiedsspecifieke kennisontwikkeling.

Deze randvoorwaarden zijn cruciaal om maximale effectiviteit voor zowel boeren als natuur en landschap te bereiken. Zie ook ons eerdere bericht hierover.

BoerenNatuur denkt graag mee om dit tot een succes te maken

BoerenNatuur roept de betrokken overheidspartijen op om samen op korte termijn dit onderdeel van het coalitieakkoord uit te werken. Het is essentieel dat wij als uitvoeringsorganisatie direct vanaf de start betrokken zijn. Ook moet de overheid zorgen voor een goede ondersteuning van onze collectieven zodat zij in staat zijn om deze uitbreiding te realiseren. Zij moeten hun eigen werkorganisaties klaarstomen voor deze uitbreiding én de opgaven op gebiedsniveau matchen met de mogelijkheden op bedrijfsniveau van onze huidige en toekomstige deelnemers. Dat is een forse uitdaging die we gezamenlijk moeten oppakken.

Door het ANLb in te zetten als volwaardig alternatief groen verdienmodel voor boeren kan het ANLb maximaal bijdragen aan het realiseren van de maatschappelijke opgaven op het vlak van natuur en landschap: een win-win voor boeren en de samenleving als geheel.

foto credits: Binne-Louw Katsma